آنچه ساکنان منطقه بلوچستان از گذشته تاکنون پیشکش سایر هموطنان خود و دیگر نقاط جهان کرده‌اند تلفیقی صمیمانه از صبر و هنر زنان و دختران بلوچ است که در سوزن دوزی هایی ظریف و جذاب متجلی است.

به گزارش خبرنگار مهر: سوزن دوزی هنر ارزنده ای است که در بلوچستان با نور دیده چشمان زنان و سوزن شکل می گیرد و در زمره یکی از اصیل ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور به شمار می رود.

سوزن دوزی یا «سوچن دوزی» یا همان بلوچ دوزی در میان اقوام بلوچ هنری اصیل و ریشه دار است كه با طبیعت لطیف و صمیمی زن بلوچ آمیخته شده است و تلفیقی  از رنگ های خالص و طبیعی و نقش آرام طبیعت است.

در سوزن دوزی، نخ، پارچه و سوزن تنها ابزار مورد نیاز برای آفرینش

به طور معمول سوزن دوزان به طور مستقل به تولید محصول می پردازند و در صورت کار گروهی پس از پیاده کردن طرح کلی، هر زن یا دختر سوزن دوز یک رنگ را به طور کامل سوزن دوزی می نماید و برای قسمت بعدی و استفاده از رنگ دیگر محصول را به هنرمند بعدی می سپرد.

تمام کسانی كه دراین هنر ایفا نقش می كنند زنان هستند، زنان بخوبی ارزش آن را درك كرده واز همان سنین پایین ( 4 و7سالگی ) با این حرفه آشنا می شوند . وبه وضوح سهم آن را در زندگی خود می یابند و به درستی می بینند كه چگونه با زندگی آنها عجین شده است.

قسمت های اصلی لباس های بلند و پوشیده زنان بلوچ از جمله  پیش سینه، جیب و سرآستین همواره با هنر سوزن دوزی آمیخته و مزین است و از گذشته تا کنون تغییری در آن بوجود نیامده است.

مهمترین مراکز سوزن دوزی

بیشتر هنرمندان سوزن دوز در مناطق ایرانشهر وبیشتر درنواحی «چانف»، «اسپكه»، «فنوج»، «مورمیج»، « شهریانج»، «گوانگ»، «مته سنگ»، «نگوچ»، «پیپ»، «هریدوك»، «كویچ»، «بزمان» و همچنین شهرهای سراوان ( سیب وسوران) و خاش به این هنر اشتغال دارند.

تاریخچه صنعت سوزن دوزی

تاریخچه سوزن دوزی را نمی توان به زمان خاصی اختصاص داد اما اگر بخواهیم زمان به فعلیت رسیدن آن را بررسی كنیم شاید در حدود 100 یا 200 سال پیش از ظهور اسلام و آمدن اسلام به ایران باشد.

گفته می شود در همین زمان قومی به نام «اسلاوها» از طریق جاده ابریشم به ناحیه ای ازبلوچستان آمده و درآنجا سكنی گزیدند (این منطقه درحال حاضر جزو خاك پاكستان بوده و در مرزافغانستان و پاكستان قراردارد) آنان پرورش كرم ابریشم و نحوه بدست آوردن نخ از پیله های ابریشم و استفاده از آن را در پارچه بافی و سوزن دوزی به زنان بلوچ آموختند.

قبل از رواج پارچه خارجی سیستان و بلوچستان از این نظر خود كفا بود و زنان بلوچ با ظرافت كاری های خاص خود هنر سوزن دوزی را رواج می دادند.

دركنار زنان مردان نیز به نوبه خود با پنبه رستن و اجرای نقشه ها برروی پارچه در تجلی این هنر از گذشته با زنان همراه بوده اند. سوزن دوزی آنچنان با زندگی زنان بلوچ آمیخته كه درهرجــــای دنیـــا سوزن دوزی را با زن بلوچ وزن بلوچ را با سـوزن دوزی می شناسند.

سوزن دوزی، این هنر پرمباهات بلوچ به علت زیبایی و شهرتی كه پیدا كرده است خوشبختانه فقط منحصر به این منطقه نبوده بلكه آوازه آن به سایر نقاط دنیا نیز رسیده است. نمونه ای از کار های سوزن دوزی شده توسط هنرمندان استان در کاخ موزه سعد آباد به نمایش گذاشته شده است.

رواج هنر سكه دوزی در بین خانواده های سیستانی و بلوچ

سکه دوزی‌ یکی دیگر از هنرهای دستی و سنتی سیستان و بلوچستان است‌ که‌ خانواده‌های سیستانی و بلوچ از آن جهت‌ تزئین رویه‌ رختخواب یا زینت گردن‌ شتر در موقع‌ عروسی‌ استفاده‌ می‌کنند و اغلب برای زینت اطاق نیز به‌ دیوار می‌آویزند.

 هنر سکه دوزی‌ در بلوچستان مانند سوزن دوزی‌ دارای‌ سابقه ای طولانی‌ است‌ و تقریبا در تمامی‌ مناطق روستائی‌ استان رایج‌ است و تولید و‌عرضه‌ آن جنبه محلی دارد و اگر داد و ستدی در این‌ خصوص صورت‌ بگیرد بیشتر در بین‌ خود اهالی است‌.

مهمترین‌ موادی‌ که‌ در ساخت‌ محصولات سکه دوزی‌ شده به کار می‌رود عبارت‌ است‌ از‌پارچه‌ هائی‌ که‌ دارای برق و جلا است (مانند جرسه‌)، دکمه، آینه، پولک‌، خرمهره و امثال‌ آن است.

به‌ دلیل هم‌ مرز بودن‌ منطقه با کشورهای هند و پاکستان، اهالی‌ بلوچستان‌این‌ نوع مواد اولیه را ابتدا از هندوستان و سپس از پاکستان وارد می کردند و به‌ همین‌ جهت در مورد اصالت‌ این‌ هنر بومی‌ استان شبه و شک‌ فراوانی وجود داشت.

‌سکه دوزی‌ها، دو نوع است ‌یکی آنها که‌ برای آویختن ساخته می شوند و اغلب مجموعه‌ ای  از ‌اشکال لوزی‌، مربع‌ و مثلث دارند که‌ برای این‌ کار پارچه‌ را به‌ شکل های مورد نظر انتخاب کرده‌ ‌بنا به‌ سلیقه هنرمند  به‌ طرز بسیار زیبایی‌ روی‌ آن دکمه های سفید می‌دوزند و در لابلای‌ دکمه های دوخته شده آینه های کوچک‌ و بزرگ‌ و پولک‌ قرار می‌دهند.

‌مهمترین‌ مراکز تولید و عرضه‌ سکه دوزی‌، روستاهای «اسپکه»، «پیپ»، «فنوج»، «چانف»‌ و «آهوران» از ‌توابع‌ شهرستان نیکشهر است‌ .

نوع دیگر سکه دوزی‌ که‌ تولید آن برای ارائه‌ به‌ بازار فروش‌ چندان مقرون‌ به‌ صرفه‌ نیست‌ و معمولا جز در منازل‌ خود اهالی‌ در جایی‌ دیگر یافت‌ نمی شود، نوعی‌ است‌ که‌ بیشتر روی‌‌ رختخواب می‌اندازند و ساخت‌ آن شکل به خصوصی دارد.

این نوع سکه دوزی بر روی‌ قطعه ای بافته شده از‌ پشم به‌ طول تقریبی 3 متر و عرض 50 سانت‌ در متن طرح مورد نظ‌ر دکمه می ‌دوزند، در‌ لابه‌لای دکمه های خر مهره و آینه های ریز و درشت‌ را جا داده‌ و اطراف آن را می‌پوشانند و سراسر طول محصول را با منگوله‌ هایی‌ از پشم  بز یا شتر زینت می‌دهند.

این نوع از سکه دوزی برای خانواده‌های بلوچ هزینه ی بسیاری‌ در بر دارد زیرا مواد زینتی‌آن نسبت به‌ آویزهای دیواری‌ خیلی بیشتر است‌ و گرانتر هم‌ تمام می ‌شود. مرغوبیت این‌‌نوع سکه دوزی‌ها بستگی مستقیم با وضع‌ مالی‌ خانواده‌ ی تولید کننده و سلیقه آنها دارد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: